ચિત્રકળા-૫ (પી. કે. દાવડા)-પેપર ઉપર ઈંક ચિત્રો

પેપર ઉપર ઈંક ચિત્રો

પેન્સીલ ચિત્રો પછી, ઓછા સાધનોની જરૂરતવાળ ચિત્રોમાં ઈંક ચિત્રોનો નંબર આવે છે. અલગ અલગ શાહી ભરેલી પેનો કે શાહીની બાટલીઓ અને જાત જાતની કલમો અને પીંછીઓથી આ પ્રકારના ચિત્રો તૈયાર કરી શકાય છે.

હવે તો ચિત્રકામ માટે અનેક પ્રકારની પેનો મળે છે, જેવી કે ડ્રોઈંગ પેન, ફાઉન્ટન પેન, ગ્રાફીક પેન, ડ્રાફટીંગ પેન અને બોલપોઈન્ટ પેન. આ બધી પેનથી અલગ અલગ પ્રકારનું ચિત્રકામ કરી શકાય છે. જાડી–જીણી રેખાઓ માટે અલગ અલગ પેન હોય છે. ચિત્રકામ માટે વપરાતી શાહી મોટે ભાગે વોટરપ્રુફ હોય છે.

તમે માત્ર કાળી શાહી વાપરીને પણ ઊઠાવદાર ચિત્ર દોરી શકો છે. કાગળના સફેદ રંગનો આવા ચિત્રોમાં ખુબી પૂર્વક ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. જો તમે જાત જાતના રંગની શાહી વાપરતા હો તો આવી ખૂબી જરૂરી નથી.

પેન્સીલ અને ચારકોલ ચિત્રો કરતાં ઈંક ચિત્રો દોરવા કઠીન છે. પેન્સીલ અને ચારકોલ ચિત્રોમાં ભૂલ સુધારી લેવાનો અવકાશ છે. ઈંક ચિત્રોમાં આવો અવકાશ નથી. ક્યારેક એક નાની ભૂલ કલાકોની મહેનત ઉપર પાણી ફેરવી દે છે. ઈંક ચિત્રોમાં ખૂબ જ સૂક્ષ્મ કામ કરી શકાય છે, જે પેન્સીલ કે ચારકોલ કરતાં વધારે ઊઠાવદાર હોય છે.

ઈંક ચિત્રો માટે ખાસ પ્રકારના ડ્રોઈંગ પેપર બજારમાં મળે છે. આવા કાગળ ટકાઉ અને સમય જતાં પીળાં ન પડી જાય એવા હોય છે. ૠતુઓની અસર સામે પણ એ ટકી શકે એવા હોય છે.

ચિત્ર તૈયાર થઈ જાય અને સુકાઈ જાય પછી એની ઉપર એક ખાસ પ્રકારનું પ્રવાહી સ્પ્રે કરવામાં આવે છે. આને લીધે એની ઉપરની શાહીને હાથથી અડવાથી પણ નુકશાન થતું નથી.

અહીં થોડા ઈંક ચિત્રોના નમૂના આપ્યા છે.

કાગળ ઉપર શાહીથી બનાવેલું લાલટેન (ફાનસ)નું ચિત્ર. આ ચિત્રમાં જાડી-ઝીણી રેખાઓ માટે અલગ અલગ પ્રકારની પેનોનો ઉપયોગ કરાયો છે. કાગળ ઉપર પહેલા વોટર કલરનો વોશ આપી એને સુકાવા દેવામાં આવ્યો છે.

આવા ચિત્રોને સ્ટીલ લાઈફ ચિત્રો કહેવામાં આવે છે. અલગ અલગ વસ્તુઓને એક જગ્યાએ ગોઠવી, ચિત્રકાર એનાથી દૂરની એક જગ્યાએ બેસીને એને જે દેખાય એનું ચિત્ર દોરે છે. કાગળ ઉપર શાહીથી સ્ટીલ લાઈફનું આ ચિત્ર એક સરસ ઉદાહરણ છે.

માઈકલ જેકશનનું આ પોરટ્રેઈટ ચિત્ર કાગળ ઉપર શાહીથી દોરેલા પોરટ્રેઈટનો બહુ સરસ નમૂનો છે. એના વસ્ત્રોમાં જે બારીકી જોવા મળે છે, એ ખૂબ ધીરજ અને મહેનતનું ફળ છે.

અલગ અલગ શાહીઓ વાપરી Harvest નું આ ચિત્ર વસ્તુ અને એની બારીકીનો ઉત્તમ નમૂનો છે. તમે જાતે જ એમા દેખાડેલા પ્રતિકો જોશો તો આશ્ચર્ય ચકિત થઈ જશો.

ફક્ત કાળી શાહીથી દોરેલું આ નાના બાળકના ચિત્રની બારીકી અને એના મુખભાવ, એના વાળની નજાકત જોઈને ચિત્રકારને વાહ કહેવાનું મન થઈ જાય છે.

માત્ર કાળી શાહીથી દોરેલું આ શહેરના એક વિસ્તારનું ચિત્ર અને એમાં દર્શાવેલી પ્રત્યેક વિગત કલાકારની એક આગવી છાપ ઊભી કરે છે, ખાસ કરીને રસ્તા ઉપરના માણસો.