માતૃભાષા (મહેન્દ્ર મહેતા)

(શ્રી મહેન્દ્ર મહેતા માત્ર આંગણાંના શુભેચ્છક જ નથી, આંગણાંના સહાયક છે. કલાગુરૂ રવિશંકર રાવળ અને ધરતીના કલાકાર ખોડિદાસ પરમારની લેખમાળા માટે એમણે સક્રીય સહાય કરેલી. આજે આંગણાંમાં એમનો આ લેખ મૂકતાં હું ખૂબ જ આનંદની લાગણી અનુભવું છું.)

માતૃભાષા

અમારા મિત્ર બટુકભાઈ સાથે મળીને અમે એક મંડળ બનાવ્યું હતું . આદર્શવાદી વલણ હજી ઓસર્યું નહોતું , નવું કરવા ની ધગશ હતી એટલે અહી વસેલા મિત્રો માં ભાઈચારો વધે તે આશયે India Pakistan Friendship  Society નું મંડળ રચ્યું.

બટુકભાઈ ને કૈફી આઝમી સાથે મૈત્રી હતી, તેમણે કૈફી સાહેબ ને અમારા મંડળ ની વાત કરી અને પરિણામે શબાના આઝમી અમારા મંડળ ના ઉદઘાટન પ્રસંગે હાજરી આપવા અમેરિકા આવ્યા. તેમની હાજરી ને કારણે અમારા મંડળ માં રસ લેનારા અને સભ્ય બનનારા ની સંક્યા સારી એવી વધી.

શબાના ના માન માં ધનાઢ્ય સભ્યોએ બે ત્રણ Party નું આયોજન કર્યું હતું. એવી એક Party ની આ વાત છે. તે Party માં હાજરી આપવા  Sacramento થી અમે પાચ છ મિત્રો સાથે Oakland ગયા.

આવી Party માં બને છે તેમજ જે ઓરડા માં શબાના હતા ત્યાં ખુબ ભીડ,બદ્ધા શબાના સાથે વાતો કરવા અને તેમની સાથે ફોટા પડાવવા પડાપડી કરતા હતા. એક તો અમે મોડા પહોચ્યા,અને  ભીડ માં જવું ગમે નહિ વળી  ફોટા પડાવવા નો શોખ નહિ એટલે મેં અને મીરાએ બીજો ઓરડો શોધ્યો. હું તે ઓરડા માં હતા તે મિત્રો સાથે વાતે વળગ્યો તે દરમ્યાન મીરાએ ખુરશી શોધી. તેની બાજુમાં એક ૧૯-૨૦ વર્ષ ની યુવતી બેઠી હતી.

થોડી વાર માં મેં  મીરાના અવાજ માં પ્રશ્નો ની ઝડી સાંભળી : કયારે Due છો? શું ખોરાક લે છો? દરરોજ દૂધ પીવે છે કે નહિ? Vitamins લે છો? વગેરે. અમે ત્યાં હતા ત્યાં સુધી તે બંને ની વાત ના ખૂટી. જતા જતા મીરાએ પોતાનું કાર્ડ આપ્યું અને કહ્યું “ ગભરાઇશ નહિ અને ગમે ત્યારે મને ફોન કરજે”. ઘરે જતા રસ્તા માં મીરાએ મને કહ્યું કે તે યુવતી નવી નવી Bangladesh થી આવી હતી અને આવતા વહેતજ Pregnant થઇ હતી. તેને હિન્દી કે English આવડતું નહોતું.

અઠવાડિયા પછી એક શનિવારે ફોન આવ્યો, સામેની વ્યક્તિ મને કહે છે “ મારી પત્ની ને મમ્મી સાથે વાત કરવી છે “ મેં આશ્ચર્ય થી પૂછ્યું “મમ્મી?” તે સાંભળતા વહેતજ મીરાએ  એ ફોન મારા હાથ માં થી લઇ લીધો, અને તેની વાત ૨૦ ૨૫ મિનીટ ચાલી. વાત પૂરી થતા મને કહ્યું કે તે ફોને પેલી બંગલાદેશ થી આવેલી છોકરી નો હતો. મને આશ્ચર્ય થયું કે તેમણે એટલી લાંબી વાત કેવી રીતે કરી, મીરાં ને ના આવડે બંગાળી કે ઉર્દુ અને પેલી છોકરી ને ના આવડે હિન્દી કે અંગ્રેજી. પછી તો લગભગ દર અઠવાડીએ તે છોકરી નો ફોન આવે. બે મહિના પછી ખાસ્સો કલાક લાંબો ફોને આવ્યો, કહેવા કે મને પુત્રી જન્મી છે અને તેનું વર્ણન કર્યું  અને પ્રસુતિ ના અનુભવ ની વાત કરી  અને છેલે અમને પુત્રી ના નામકરણ ઉત્સવ માં ભાગ લેવા ખુબ આગ્રહ સાથે આમંત્રણ આપ્યું.

અમે  નામકરણ ઉત્સવ માં ભાગ લેવા ગયા, અમે નમાઝ પઢી અને તે છોકરી ના અતિ આગ્રહ ને વશ થઈ મીરાએ ગીત ગયું “ મેં તો એક ખાવ્બ હું”.

મને  લાગે છે કે મીરાં અને અમારી તે “દીકરીએ”  જે માધ્યમ માં વાતો કરી તેનેજ “ માતૃભાષા” કહેતા હશે.

મહેન્દ્ર મહેતા (પાલો અલ્ટો, કેલિફોર્નિયા)