પ્રવીણકાન્ત શાસ્ત્રીની વાર્તા-૫ -“ડાયાબેટિક પ્રસાદ.”

(૫) “ડાયાબેટિક પ્રસાદ.”

 

ઊર્મિનો ઊચાટ અને બબડાટ ફફડાટ પરાકાષ્ટા એ પહોંચ્યો હતો. એના બા એટલે કે સાસુજી ભગવાનની રૂમમાં માળા ફેરવતા હતા. જેઠ એટલેકે જીજાજી ટીવી પર ન્યુઝ જોતા હતા. જેઠાણી એટલેકે એની પોતાની મોટી બહેન રસોઈ કરતી હતી. એનો વ્હાલમિયો ઉત્પલ ઘરમાં આવ્યો જ ન હતો. ભાણેજ કહો કે ભત્રીજો કહો નિખિલ, એના ફેસબુક સંપર્કમાં મસ્ત હતો. દસ વર્ષની  દીકરી આર્ષા, કાનમાં ઈયરફોન નાંખીને  મોટા બરાડા પાડી કંઈક ગાતી હતી.  

કોઈ  ઊર્મિનો બબડાટ સાંભળતું ન હતું.  આવતી કાલે સત્યનારાયણની કથા હતી.  ઊર્મિ, મહારાજે આપેલી યાદી મુજબ પુજાપાની સાધન સામગ્રી ભેગી કરતી હતી.

દેરાણી જેઠાણી એટલે કે બન્ને બેનોએ સાસુમા એટલે કે બાને ઘરકામમાંથી નિવૃત્ત કરી દીધા હતા. બાના બન્ને દીકરાઓ બે બેનો સાથે પરણીને આનંદથી સુખી કોટુંબિક જીવન માણતા હતા. બા એક સત્ય સમજતા હતા. જો દીકરાઓને સુખી જોવા હોય તો વહુઓને મસકા પાલીસ કરી ને, ખુશ રાખવામાં જ કુટુંબનું કલ્યાણ છે. એમણે બન્ને વહુઓને વ્હાલી કરી હતી.  બાએ એક પ્રથા ચાલુ કરી હતી. બન્ને વહુના જન્મદિને સત્યનારાયણની કથા કરાવવાનો નિયમ જાળવ્યો હતો. સવારે સત્યનારાયણનું પૂજન અને સાંજે આપ્તજનો સાથે ઘરમાં પાર્ટી.

કાલે મોટી વહુની બર્થડે છે. મોટી શાંત અને ઠરેલ . નાની ઊર્મિ ઉછળતી કુદતી ધાર્યું કરવા વાળી હતી. ઘરમાં નાનીનું જ વર્ચસ્વ હતું. તડને ફડ બોલવામાં સંકોચ રાખતી ન હતી. એની સ્પષ્ટવક્તા કે ‘બીગ માઉથ’ બદલ એની દીદી માફી માંગી લેતી અને બગડેલી બાજી સંભાળી લેતી. પાર્ટી, ફંકશન, શોપીંગ એ નાનીના હાથમાં. મોટી મોટાભાગની ઘરેલુ અને સામાજિક જવાબદારી નિભાવતી. આવતી કાલના પ્રોગ્રામની જવાબદારી નાની બહેન એટલે કે ઊર્મિએ લઈ લીધી હતી.

એને બે દિવસ પહેલાં પ્રસાદને માટે લાવેલ પેંડાનું બોક્ષ મળતું ન હતું. કિચન  કેબિનેટ, પેન્ટ્રી, કિચન કાઉન્ટર અને ફ્રિઝ… કશે  પ્રસાદના પેંડાનું બોક્ષ  દેખાતું ન હતું. એને અવો ખ્યાલ હતો કે એણે કિચન કાઉન્ટર પર જ બોક્ષ મુક્યું હતું. અત્યારે એ જડતું  જ ન હતું. મિઠાઈના બોક્ષમાં હતા તો માત્ર સાત પેંડાજ,  પણ એ જાય ક્યાં! ફ્રિઝ પેન્ટ્રી અને કેબીનેટના બારણાં ધડાધડ ખુલતા અને બંધ થતા હતા. બબડાટ ફફડાટનું વોલ્યુમ મોટું થતું હતું. એણે બુમ પાડીને પુછ્યું,   ‘દીદી, તેં પેંડાનું બોક્ષ જોયું છે?  કે બીજી કોઈ જગ્યાએ મુક્યું છે?’

 ‘ના, મારા જોવામાં કોઈ બોક્ષ આવ્યું નથી. ખોટી માથાકૂટ છોડ. ન મળે તો કંઈ નહિ. બીજી ઘણી મિઠાઈ છે. જાત જાતનો પ્રસાદ છે. આપણે ક્યાં અન્નકૂટ ભરવો છે? પેંડા ન હશે તો ચાલશે.‘

‘ના, ના. આતો ખાસ માવાના કેશર પેંડા છે. તારી ફેવરિટ સ્વિટ.‘ ચાર પાંચ જગ્યાએ ફરીને તાજી મિઠાઈ લાવી હતી. ઘણી જગ્યાએતો બે ત્રણ મહિનાથી પડી રહેલી વાસી મિઠાઈજ હતી. બઘાને ભાગે એક એક આવે એ ગણત્રીએ માત્ર સાત પેંડાજ લાવી હતી. દીદી, કદાચ જીજાજી એ તો ન લીધી હોય?’

‘તારા જીજાજી ક્યાં ગળપણ ખાય છે! એને તો બાનો ડાયાબિટિઝનો વારસો મળ્યો છે.‘

‘ઉત્પલ તો મિઠાઈને અડકતો પણ નથી. એને તો તીખું તમતમતું  મસાલેદાર ફરસાણ જ ભાવે છે.’

‘કદાચ નિખિલીયોજ ઝાપટી ગયો હશે!

 નિખિલ, ઓ નિખિલ, અરે નિખિલીયા સાંભળે છેઍઍઍઍઍઍ.. ડીડ યુ સી ઓર ઈટ પેંડા? ‘

‘આન્ટી, વ્હોટ પેંડા?   આઈ ડિડન્ટ સી ઓર ઈટ એની પેંડા. ચેક વીથ સ્નીકી કેટ.‘

સ્નીકી કેટ એટલે દસ વર્ષનું વાવાઝોડું… સુનામી…કઝીન આર્ષા. ..

અને બુમ પડી આર્ષા….આર્ષા…

આર્ષા કાન પરના હેડફોન સાથે મ્યુઝિકના તાનમાં બરાડા પાડીને નાચતી હતી.

આર્ષાના નામની બુમ સાંભળતાજ બાના માળાના મણકા ફરતા બંધ થઈ ગયા. આમતો બાના કાનથી ખાસ સંભળાતું ન્હોતું; પણ ઊર્મિનો પેંડા માટેનો પરિતાપ, શબ્દે શબ્દ સાંભળ્યો હતો. અને એટલે જ ફફડતા હતાં. સ્વભાવમાં નાની પૌત્રી આર્ષા, એની મમ્મી,  ઊર્મિની લઘુ કૃતિ હતી . વિફરે તો કોઈની નહીં. મીઠ્ઠી થઈને મિનીટમાં વ્હાલી પણ થઈ જાય. નિખિલ ની ગર્લફ્રેન્ડની વાતોને બ્લેક મેઈલિંગ શસ્ત્ર બનાવીને નિખિલની પાસે ધાર્યું કામ કઢાવતી રહે.

એ આર્ષાને એની મમ્મી પેંડાના બોક્ષ માટે પૂછતી હતી. આર્ષા સાંભળતી ન હતી. બા મનોમન પ્રાર્થના કરતાં હતા કે ગ્રાન્ડ ડોટર ચાંપલી આર્ષા એની મમ્મીની બુમ સાંભળે જ નહિ. કારણકે……

બાનો ડાયાબિટિઝ ધીમે ધીમે કંટ્રોલ બહાર જઈ રહ્યો હતો. ઊર્મિ જ દર વખતે બાને મેડિકલ ચેક અપ માટે ડોકટરને ત્યાં લઈ જતી હતી.  ડોક્ટરે એમને ૧૫૦૦ કેલેરી, લૉ કાર્બોહાઈડ્રેટ ડાયેટ પર મુક્યા હતા. સુગર તદ્દન બંધ કરવાનું કહ્યું હતું. કોઈકવાર મોટીને દયા આવતી અને ભાણાંતર ન થાય એ ગણત્રીએ જરા ગળપણ આપતી… પણ નાની વહુ ઊર્મિ…? વાત જ જવા દો ને!  બાના મોઢામાંથી ઓકાવે એવી જબરી હતી. બાને કારણે ઘરમાં બધાને માટે ગળપણનું રિસ્ટ્રિકશન આવી ગયું હતું. પણ આતો કથા માટેનો દીદીને ભાવતા પેંડાનો પ્રસાદ હતો.

હવે બન્યું એવું કે ગઈ કાલે ઘરમાં કોઈ જ ન હતું. બાએ કિચન કાઉન્ટર પર કેસરી પેંડાનું બોક્ષ જોયું. ક્લીયર પ્લાસ્ટિકમાંથી પેંડા દેખાતા હતા. પણ આતો કથાના પ્રસાદને માટે છે!  બાનો આત્મા કહેતો હતો.

પેંડા ડોશીમાં ને કહેતા  હતા ભગવાન તો કથાના મંડળમાં પણ છે અને તારા શરીરમાં પણ છે. ભગવાન તારા મોંમાં છે અને ભગવાન તારા પેટમાં પણ છે.  સમસ્ત સૃષ્ટિના કણ કણમાં છે. તારા દેહના અંગે અંગમાં છે. ખાત્રી કરી લે પેંડા ખાધા વગર પણ તારા મોંમાં પેંડા વાળુંજ પાણી ભરાયું છેને! આવતી કાલે યે છે અને આજે પણ છે.  મારે તો આજે જ તારી જીભના ઠાકોરજીના શરણમાં જવું છે. તારા મુહ મંદિરનોઆ જ્વ્હાસન પર એક પેંડો ધરાવી દે,  હું પેંડો મટી પ્રસાદ થઈ જઈશ. મને આરોગશે તો તારું કલ્યાણ થઈ જશે. પેંડા પણ કહેતા હતા …મને ખા…મને ખા..મને ખા..તારા દેહના દેવતાને પ્રસાદના પેંડા અત્યારે જ ધરાવ.

બાએ એક પેંડો લીધો. ડીસમાં મુક્યો. ભગવાન પાસે દીવો કર્યો. ઔમ પ્રાણાય નમઃ સ્વાહા…  વિગેરે મંત્ર બોલીને નૈવેદ્ય ધરાવ્યો. ઘણાં લાંબા સમય પછી ગળ્યા પ્રસાદનો આનંદ માણ્યો.

ઘડપણમાં ડાયાબિટિઝ પેધો પડે ત્યારે ન ભાવતી ગળી વાનગી પણ ભાવતી થઈ જાય અને એને માટે પણ તલપ લાગે. બા બોખા મોંમાં પેંડો જીભથી ફેરવતા ફેરવતા, ધીમે ધીમે રસાસ્વાદ માણતા હતા અને એકદમ સ્નીકી કેટ આર્ષા આવીને ગ્રાંડમા સામે ઊભી રહી ગઈ.

‘ગ્રાન્ડમા, આઈ નૉ; યુ આર ઈટીંગ સ્વિટ.  આઈ હેવ ટુ ટેલ માઈ મૉમ.’

‘ના બેટા, તારી મમ્મીને કહેતી નહિ. લે, તું પણ લે.  ખા. આ તો ઠાકોરજીનો પ્રસાદ છે.’

આર્ષાએ એક પેંડો મોમાં મુક્યો. ‘ઓહ! વેરી નાઈસ! કેન આઈ હેવ વન મોર ગ્રાન્ડમાં?’  આઈ પ્રોમિસ. આઈ વો‘ન્ટ ટેલ માય મોમ.

‘લે બેટા લે. પણ પ્લીઝ, તારી મમ્મીને કહેતી નહીં. મારે એનું બે કલાકનું દાકતરી ભાષણ સાંભળવું પડશે.’

‘ઓકે… ઓકે.. ગ્રાન્ડમા, હવે બોક્ષમાં ઓન્લી ‘ફોર‘ જ રહ્યા છે. ‘ટુ‘ તમારા અને ‘ટુ‘ મારા. લેટ્સ ફિનિશ ધ બોક્ષ.’

દાદીમા અને પૌત્રીએ ક્યારે બધા પેંડા પુરા કર્યા તેનો દાદીમાંને પણ ખ્યાલ ન રહ્યો. અને આજે સવારે ઈરાદા પૂર્વક ગ્લુકોમિટરથી ફાસ્ટિંગ સુગર માપવાનું ભુલાઈ ગયું હતું. પણ અત્યારે નાની વહુ પેંડાનું બોક્ષ શોધતી હતી. આર્ષાની જુબાની લેવાની હતી. દાદીમાં ફફડતા હતા. આર્ષા એની માની બુમ સાંભળતી ન્હોતી. ઊર્મિએ ગુસ્સામાં આવીને એનું હેડફોન ખેંચી કાઢ્યું. ‘અહિ પેંડા હતા તે તું ખાઈ ગઈને?’

‘આસ્ક ગ્રાન્ડમાં.’ 

આર્ષા નો જવાબ સાંભળીને બાને પરસેવો છૂટ્યો.

પણ સ્નીકી કેટે બાજી સંભળી લીધી.

‘કાઉન્ટર પર બોક્ષ હતું તેની વાત કરે છેને?’

‘હા એ  પેંડાનું બોક્ષ.’

‘એ તો ફેંકી દીધું.’

‘કેમ?’

‘કેમ શું એમાંતો મોટી મોટી એન્ટના ઢગલા હતા. કેટલી બધી એન્ટ્સ. બાપરે! ગ્રાન્ડમાએ કહ્યું આખું બોક્ષ્ બેકયાર્ડના બુસીસમા ફેંકી દે. મેં તો ગ્રાન્ડમાએ કહ્યું એટલે સાણસીથી બોક્ષ પકડી બહાર ફેંકી દીધું. મોમ પૂછી જો ગ્રાન્ડમાને!’

‘ખરેખર?   તું તો નથી ખાઈ ગઈને?  જુટ્ઠું તો નથી બોલતી ને?’  મમ્મીએ એનો કાન પકડ્યો.

‘નો મૉમ. આઈ સ્વેર. આઈ વોન્ટ ટેલ લાય.’

 એણે જીભ પર આંગળીનું ટેરવું ભીનું કરી ગળે લગાડ્યું.  ‘આસ્ક ગ્રાન્ડમા.’

બા હળવેથી બહાર આવ્યા. ‘બેટા ઊર્મિ આ ગણગણાટ શું છે?  કંઈ ખોવાઈ ગયું છે?’

‘બા! આ ગણગણાટ નથી. મારા બુમ બરાડા છે. આ તમારી લાડકી બિલાડી પ્રસાદના પેંડા ખાઈ ગઈ લાગે છે. બીગ લાયર.’

‘ના બેટા. એમાં કીડી ઉભરાતી હતી એટલે મેં જ આર્ષાને કીધું કે આ બોક્ષ બહાર ફેંકી દે, નહિ તો આખા ધરમાં કીડી થઈ જશે. ઉત્પલને ફોન કરીને કહી દે ને કે બીજા પેંડા લઈ આવે. આજે સવારે હું આ વાત કરવાની ભૂલી જ ગઈ હતી.’

કેઇસ ક્લોઝ. 

 બાને નાનપણની પ્રાર્થના યાદ આવી. ‘અસત્યો માંહેથી પ્રભુ પરમ સત્યે તું લઈ જા.‘  તે રાત્રે બાએ પ્રાયષ્ચિત માટે બે માળા વધારે કરી હતી. 

બીજે દિવસે સત્યનારાયણ કથામાં મહારાજ સત્ય પાલન માટે કથાનું મહાત્મ્ય સમજાવતા હતા. પાંચમાં અધ્યાયમાં પ્રસાદનો મહિમા સંભળાવતા હતા.

બાને પેંડામાં અને વહાલી ડિફેન્સ એટર્ની જેવી આર્ષામાં પ્રભુના દર્શન થયા જ  હતા. આજે ઊર્મિ વહુએએ બાને અને જીજાજીને એક કણી જેટલો પેંડો અને માત્ર અડધી ચમચી શીરો આપ્યો હતો.

બધા મોટી પ્લેટ ભરીને શીરો ખાતા હતાં.

બાએ સત્યનારાયણ દેવ કી જય કહીને પ્રસાદનો ડાયાબેટિક પોરશન લીધો હતો.

                                                         ****************************