ભગવદગીતા DECODED-૧ ( પી. કે. દાવડા )

ભગવદગીતા DECODED-૧

મનુષ્યની જીવનની સફર માટે ભગવદગીતા GPS છે. જીવનમાં આપણે અત્યારે ક્યાં છીએ, અને આપણે ક્યાં પહોંચવું છે, જો આ બે વાતો ખબર હોય તો ભગવાન GPS બનીને માર્ગ દેખાડશે, પણ ડ્રાઈવ તો આપણે જ કરવું પડશે. જો ગાડી સ્ટાર્ટ જ નહીં કરો તો જ્યાં છો ત્યાં જ રહેશો.

ભગવદગીતાનો લાભ મેળવવાની પહેલી શરત છે શ્રધ્ધા. શ્રધ્ધા વગર આદરેલા કોઈપણ કાર્યમાં સંપૂર્ણ સફળતા મળવાની શક્યતા ઓછી છે. સુનિતા વિલિયમ્સ જ્યારે અવકાશમાં ગઈ હતી ત્યારે ભગવદગીતાનું પુસ્તક સાથે લઈ ગઈ હતી. શ્રધ્ધાનું આ એક ઉત્તમ ઉદાહરણ છે.

સામાન્ય રીતે નવી ટેકનોલોજી આવે ત્યારે જૂની ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ રહેતો નથી. પણ ગીતા ૫૦૦૦ વરસ જૂની હોવા છતાં આજે પણ ઉપયોગી છે.

ગીતાની સરખામણી શાસ્ત્રીય સંગીત સાથે કરી શકાય, એ ન સમજાય ત્યાં સુધી કંટાળો આવે પણ એકવાર સમજાઈ જાય તો બસ આનંદ ને આનંદ.

માનવીના ભૌતિક, સામાજિક, રાજકીય, સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક જીવનને ગીતા માર્ગદર્શન આપે છે. માનવીને જીવન જીવવા ગીતા પ્રકાશ પાથરે છે. ગીતા જીવન જીવવામાં રસ જગાડે છે. વ્યક્તિએ શા માટે જીવવું અને કેવી રીતે જીવવું એ ગીતા સમજાવે છે. ગીતા સામાન્ય માણસને પણ આશ્વાશન અને હિમ્મ્ત આપે છે. બે ધર્મ વચ્ચે જ્યારે સંધર્ષ થાય તો શેનું આચરણ કરવું એ ગીતા સમજાવે છે. ગીતા માત્ર ધર્મગ્રંથ નથી એ જીવનગ્રંથ છે.

ગીતાના ૭૦૦ શ્ર્લોકમાં તો ઘણી વાતો સમજાવી છે પણ એ સિવાય ગીતાની રચના, ગીતાના બંધારણમાંથી પણ ઘણાંબધાં તારણ કાઢી શકાય છે. ગીતાનો પ્રત્યેક શબ્દ એના યોગ્ય સ્થાને જ મૂકાયલો છે. જો એનું સ્થાન બદલાય તો એનો અર્થ પણ બદલાઈ જાય એવી અદભૂત ગોઠવણી છે. આપણે એના થોડા ઉદાહરણો જોઈએ.

ગીતાની શરૂઆત ધૃતરાષ્ટ્ર ઉવાચથી થાય છે અને એનો અંત સંજય ઉવાચથી થાય છે. આનો અર્થ આપણે ગીતા સમજ્યા પહેલા ધૃતરાષ્ટ્ર જેવા આંધળા છીએ, પણ સમજી લીધા પછી આપણને સંજય જેવી દિવ્ય દૃષ્ટી મળે છે.

ગીતાના પ્રથમ શ્ર્લોકની શરૂઆત ધર્મક્ષેત્રે કુરૂક્ષેત્રે થાય છે. આમાં ધર્મક્ષેત્રેને પહેલા અને કુરૂક્ષેત્રેને પછી શા માટે મૂક્યા છે? આનું કારણ છે કે જ્યારે આપણે આ જગતમાં આવીએ છીએ ત્યારે તો શરીરથી અને મનથી ધર્મક્ષેત્ર જેવા જ છીએ, કુરૂક્ષેત્ર તો પછી આપણે આપણાં કર્મોથી બનાવીએ છીએ.

યદા યદાહી ધર્મસ્ય શ્ર્લોકમાં ભગવાને કહ્યું છે, “પારિત્રાણાય સાધુનામ, વિનાશાય દુષ્કૃતામ..”. અહીં પણ એમણે પ્રાથમિકતા સાધુઓના રક્ષણને આપી છે. દુષ્ટૉને મારવાની વાતને બીજું સ્થાન આપ્યું છે.

આમ ગીતાની રચનામાંથી અને ૭૦૦ શ્ર્લોકો સિવાય પણ ગીતામાંથી અનેક સંદેશ મળે છે. આપણે હવે પછીના બે ભાગમાં આ સંદેશ વિષે વિચારીશું

–પી. કે. દાવડા