હું કરૂં હું કરૂં એ જ અજ્ઞાનતા ( પી. કે. દાવડા )

હું કરૂં હું કરૂં એ જ અજ્ઞાનતા

નરસિંહ મહેતાએ એક જ પંક્તિમાં ભગવદગીતાના કર્મયોગનો નીચોડ આપી દીધો છે. ભગવાને બીજા અધ્યાયથી જ આપણને એ સમજાવવાનું શરૂ કરી દીધું છે કે પ્રત્યેક કર્મ કોઈ એક વ્યક્તિથી થતું નથી. આ હું કરૂં છું એ ભાવ જ સદંતર ખોટો છે. અને જો આપણે ભગવાનની આ વાત માની લઈયે તો પછી એના અમુક જ ફળની આશા રાખવાના પ્રશ્નનો જ છેદ ઉડી જાય છે. છતાંયે ભગવાને તો દયા કરી આપણને એ પણ સમાજાવ્યું છે કે “કર્મ કરવાનો તારો અધિકાર છે, પણ શું ફળ મળશે એના ઉપર તારો કોઈ અધિકાર નથી.” આનાથી વધારે સ્પષ્ટ્તાથી કયો શિક્ષક સમજાવી શકે?

આપણે આપણા હાથે અમુક કર્મ કરીએ છીએ, તો પણ ભગવાન એમ કેમ કહે છે કે આ મેં કર્યું છે એમ માની લેવામાં આપણી ભૂલ છે? જ્ઞાનીઓએ આ વાત અનેક દાખલા દલીલો આપી સમજાવી છે. આપણે એમાંનો માત્ર એક જ દાખલો જોઈયે.

એક કુંભારે માટી ગુંદી, ચાકડો ફેરવ્યો, ઘડાને આકાર આપ્યો, એને નીભાડામાં પકવ્યો અને પછી કહ્યું, “આ ઘડો મેં બનાવ્યો છે.” આમાં એણે ખોટું શું કહ્યું? ભગવાનનો ઇશારો જ્ઞાનીઓ સમજ્યા છે. એ કહે છે કે આ માટી તેં બનાવી છે? માટી જ ન હોત, તો ઘડો શેનો બનાવત? ચાલ માટી છે, પણ આ ચાકડો ન હોત તો તું ઘડો કઈ રીતે બનાવત? માટી પણ હોત અને ચાકડો પણ હોત પણ તમે ચાકડૉ વાપરવાનું જ્ઞાન ન હોત તો તું ઘડૉ કેવી રીતે બનાવત? તેં ઘડો બનાવ્યો, નીભાડો ગોઠવ્યો પણ વરસાદ આવત તો બધું ફરી માટી થઈ જાત. તું વરસાદને રોકી શકત? આમ આ ઘડૉ બનાવવામાં કુંભાર સિવાયની કેટલી બધી વાતોનો હાથ છે? તો પછી બધાના ભાગનું ફળ તું એકલો જ કેમ માગી શકે? તારો જે યોગ્ય હક્ક છે એ તો તને યેન કેન પ્રકારે મળશે જ.

પાંચ હજાર વરસ પહેલા ભગવાને આટલી સ્પષ્ટ રીતે સમજાવ્યું છે, છતાં આજે પણ આપણે ક્યાં સમજીએ છીએ. બધી વાતમાં Negotiation અને Bargain કરવામાં જીવન વીતાવી દઈયે છીએ.

–પી. કે. દાવડા