ગુજરાતી ભાષાનું અમેરિકામાં ઉઘડતું પ્રભાત (ડો. દિનેશ ઓ. શાહ)

(ડો. દિનેશ શાહે વિજ્ઞાનના વિષયમાં Ph.D. સુધીનો અભ્યાસ કર્યો હોવા છતાં એમનો શાળાના સમયથી જળવાઈ રહેલા સાહિત્ય પ્રત્યેના પ્રેમમાં જરા પણ ઘટાડો થયો નથી. અમેરિકામાં પણ સાહિત્યપ્રેમી ગુજરાતીઓને એકઠા કરી સાહિત્યસેવા કરતા રહે છે. – સંપાદક)

યુનિવર્સીટી ઓફ ફ્લોરિડાનો ગુજરાતી ક્લચર પ્રોગ્રામ

 ગુજરાતમાં ગુજરાતી ભાષાને બદલે લોકો અંગ્રેજીમાં ભણવાનું પસંદ કરે છે જયારે છેલ્લા પંદર વર્ષથી યુનિવર્સીટી ઓફ ફ્લોરિડા, ગેઇન્સવીલ, યુ.એસ.એ  માં ઓફીસીયલી ગુજરાતી ક્લચર પ્રોગ્રામ દાખલ કરવામાં આવ્યો હતો.  આ પ્રોગ્રામના ડાયરેક્સ્ટર અથવા સંચાલક , પ્રોફેસર વસુધા નારાયણન છે.  તેઓ ડિસ્ટિંગ્વિશદ્દ પ્રોફેસરનું ટાઇટલ ધરાવે છે જે યુનિવર્સીટીમાં સૌથી ઊંચું પદ  છે.

તેઓ દક્ષિણ ભારતના હોવા છતાં તેમને ગુજરાતી ક્લચરમાં ઊંડો રસ છે.  તેમના મંતવ્ય પ્રમાણે ભારતનું દ્વાર ગુજરાત છે.  ગુજરાતે દરેક ક્ષેત્રમાં અગ્રેસર ફાળો આપ્યો છે.  રાષ્ટ્રનાં જુદા જુદા ક્ષેત્રમાં ગાંધીજી, સરદાર પટેલ, ટાટા, ગોદરેજ,  અંબાણી,  ડો. વિક્રમ સારાભાઈ,  ઝવેરચંદ  મેઘાણી, પંડિત ઓમકારનાથ ઠાકુર  આવા અનેક નામો નજર સમક્ષ આવી જાય છે.   આથી પ્રેરાઈને ડો. વસુધાબેને ગુજરાતના ક્લચરમાં ઊંડા  ઉતરવા ભગીરથ પ્રયત્ન કર્યો.  ગુજરાતના વિશાળ સાગર કિનારાને લીધે ઘણાં આક્રમણકારોએ  વહાણો દ્વારા ગુજરાત ઉપર હુમલો કરેલો.  આ કારણથી ગુજરાતમાં બહારથી ઘણી પ્રજાઓ આવીને સ્થાઈ થઇ છે.  ગુજરાતમાં મોહન જો ડેરો  જેવા પાંચ હજાર વર્ષો   જુના અવશેષો શોધાયા છે. તેમના અભિપ્રાય પ્રમાણે માત્ર ભારતમાં નહીં પરંતુ ભારતની બહાર જઈને ગુજરાતી પ્રજાએ સારી એવી સફળતા પ્રાપ્ત કરી છે. 

આ બધા કારણોના લીધે તેઓ અમેરિકન વિધાર્થોઓને ગુજરાત વિષે માહિતગાર કરવા માગે છે.

 ઘણાં ગુજરાતીઓએ ભેગા થઇ યુનિવર્સીટી ઓફ ફ્લોરીડાને ત્રણ લાખ ડોલરનું ભંડોળ ડોનેશનમાં આપ્યું.  તેમાંથી ગુજરાતી ભાષા બોલવાની તેમજ વાંચવાની ટ્રેનિંગ આપવામાં આવે છે.  ઓક્સફોર્ડ યુનિવર્સીટીમાંથી પી એચ ડી  થયેલા સ્કોલરો અહીં પોસ્ટડોક્ટોરલ સ્કોલર તરીકે ગુજરાતી ભણાવવા આવે છે.  આ પ્રોગ્રામમાં જૈન, સ્વામિનારાયણ, વૈષ્ણવ તેમજ અન્ય ધાર્મિક પંથો વિષે પણ ભણાવવામાં આવે છે.

આ યુનિવર્સીટી દર બે વર્ષે સુવર્ણા  દિનેશ શાહ પોએટ્રી ફેસ્ટિવલ યોજે છે.  આમાં ભાગ લેવા અત્યાર સુધી અનેક કવિઓને આમંત્ર્યા છે, જેવાકે આદિલ મન્સુરી, અદમ  ટંકારવી,  મુકેશ જોશી, અનિલ ચાવડા, કૃષ્ણ દવે, ભાગ્યેશ ઝા ,  હિતેન આનંદપરા અને બીજા અનેક કવિઓ!  આ પ્રોગ્રામ શનિવાર સવારથી સાંજ સુધી  અને અડધા રવિવાર સુધી ચાલે છે અને  લગભગ સો વ્યક્તિઓ આનંદથી કવિતાઓ સાંભળે છે.  આ ફેસ્ટિવલમાં બે ત્રણ કવિઓ ભારતથી અને દસ કવિઓ અમેરિકામાંથી બોલાવવામાં આવે છે.  મારા સ્વર્ગસ્થ ધર્મપત્નીની યાદમા મેં યુનિવર્સીટીને એક લાખ ડોલરનું ભંડોળ આપેલું જેના વ્યાજમાંથી દર બે વરસે સુવર્ણા  શાહ પોએટ્રી ફેસ્ટિવલ યોજવામાં આવે છે, અને ભવિષ્યમાં હંમેશા યોજાતું રહેશે.

 આ પ્રોગ્રામની શરૂઆત  ડો. નીલીમા  ભટ્ટ, જેમણે હારવર્ડ યુનિવર્સીટીમાંથી નરસિંહ મહેતા ઉપર પી એચ ડી કરેલી તેમના લેક્ચરથી થયેલી.  તેમણે નરસિંહ મહેતાના જીવન ઉપર તેમજ તેમના ગીતો અને કવિતાઓ ઉપર ચર્ચા અને રસાસ્વાદ કરાવેલો.  ગુજરાતી પ્રૉફિસિએન્સી ના એકઝામિનર તરીકે મારી નિમણૂંક થઇ છે.  વિદ્યાર્થી કે વિદ્યાર્થીની અડધો કલાક ગુજરાતીમાં વાર્તાલાપ કરી શકે, એક પણ અંગ્રેજી શબ્દ વાપર્યા વગર, તો તેને પાસ કરવામાં આવે છે.  આ વાર્તાલાપમાં હું તેમના માતાપિતા ક્યાંથી આવે છે તેમજ તેના બાળપણ વિષે વાતો ગુજરાતીમાં કરું છું. 

 ગુજરાતી ક્લચર શીખવાડવા માટે અમેરિકામાં આ સૌથી પ્રથમ યુનિવર્સિટી છે.  અમે અમેરિકાની ધરતીમાં આ એક છોડ વાવ્યો છે અને પ્રભુને પ્રાર્થના કરીએ છીએ કે એમાંથી મોટું વૃક્ષ બને અને ગુજરાતી ક્લચરમાં જે ખજાનો રહેલો છે તેનો લાભ ભાવિ પ્રજાને મળે.  અમારી એજ ઈચ્છા છે કે દરેક યુનિવર્સીટીમાં   ગુજરાતી ભાષા જર્મન , ફ્રેન્ચ કે સ્પેનિશ ભાષાની હારોહાર ઉભી રહે.

 ડો. દિનેશ ઓ. શાહ , યુનિવર્સીટી ઓફ ફ્લોરિડા, ગેઇન્સવિલ, ફ્લોરિડા, યુ.એસ.એ.

માર્ચ 31, 2018 ના રોજ ઓરલાન્ડો, ફ્લોરિડા ખાતે યોજાયેલ સુવર્ણા  શાહ પોએટ્રી ફેસ્ટિવલમાં શ્રી ભાગ્યેશ ઝા  અને શ્રી હિતેન આનંદપરા સાથે અમરિકામાં  વસતા કવિઓ તેમજ કાર્યકર્તાઓ તેમજ ડિસ્ટીંગવિષદ  પ્રોફેસર વસુધાબેન નારાયણન ગુજરાતી ક્લચર  પ્રોગ્રામ ના ડાયરેક્ટર, યુનિવર્સીટી ઓફ ફ્લોરિડા .