વારતા રે વારતા-પન્ના નાયક

(આજે આપણે પન્ના નાયકે કરેલા જર્મન/ઓસ્ટ્રિયન લેખક રોબર્ટ વૉલ્ઝર ની બે ટૂંકી વાર્તાઓના અનુવાદનો આનંદ લઈશું. આશા છે કે આપ સહુ આ વાર્તાઓનો આનંદ લેશો.)

રોબર્ટ વૉલ્ઝર (Robert Walser: ૧૮૭૮-૧૯૫૬)

(જર્મન/ઓસ્ટ્રિયન લેખક)

માદા-ઘુવડ/અનુવાદ: પન્ના નાયક

જીર્ણ થઈ ગયેલી દીવાલમાં રહેતી એક માદા-ઘુવડ પોતાને કહે છેઃ કેવું ભયાનક અસ્તિત્વ છે. બીજુ કોઈ હોય તો હેબતાઈ જાય પણ હું સહનશીલ વૃત્તિવાળી છું. હું આંખ નીચી કરી બંધ કરી દઉં છું. મારી અંદર અને બહાર ભૂખરા પડદાની જેમ બધું લટકી રહે છે પણ ઉપર ચમકતા તારા છે જાણીને મને રાહત થાય છે. ઘટાદાર પીંછાં મને આવરી લે છે. હું દિવસે સૂઉં છું ને રાતે જાગું છું. હું કેવી લાગું છું એ જાણવા કોઈ અરીસાની જરૂર નથી. મારું મન જ મને કહે છે. હું મારા વિચિત્ર દેખાતા ચહેરા વિશે વિચારી શકું છું.

પન્ના નાયકની વાર્તા-૧૩-રીઅલ ભાગ્યોદય

 (સતત ત્રણ મહિના સુધી આંગણાં માટે સરસ વાર્તાઓ મોકલવા માટે પન્નાબહેનનો ખૂબ જ આભાર-સંપાદક)

રીઅલ ભાગ્યોદય

આજે અમેરિકામાં થેંક્સગિવિંગનો તહેવાર છે. અમેરિકનો આજે ટર્કી, સ્ટફિંગ, મેશ્ડ પટેટો, ક્રેનબરી સૉસ, અને પમકીન પાયની જ્યાફત ઉડાવશે. દારૂ પીશે. હું, રાજેશકુમાર પંડ્યા, આજે થેંક્સગિવિંગના દિવસે મારા એક બેડરૂમના અપાર્ટમેન્ટમાં એકલો એકલો પથારીમાં આળોટું છું.

“પન્ના નાયકની વાર્તા-૧૨-ઊડી ગયો હંસ

ઊડી ગયો હંસ

1995ની પહેલી જાન્યુઆરીએ સવારે ચાર વાગ્યે બાળકૃષ્ણ ઝબકીને જાગ્યો. બેઠો થયો. બાજુમાં સૂતેલી સુમુખી પત્ની હંસાને જોઈ બાળકૃષ્ણના મનમાં ઝબકારો થયો. એને ખાતરી થઈ ગઈ કે નક્કી હંસા કોઈ બીજાના પ્રેમમાં છે. એણે ફરી હંસા સામે જોયું. ચાદર થોડી પોતા પાસે ખેંચી. ગળું ઢાંક્યું. સામે બારી હતી. બહાર અંધારું હતું.

“પન્ના નાયકની વાર્તા-૧૧-સુઝન અને વિવેક

સુઝન અને વિવેક

એમીનું પ્લેઇન રાતના સૅન ડિયેગોના ઍરપૉર્ટ પર લૅન્ડ થયું અને એ બહાર આવી ત્યારે અરાઇવલ ગેઇટ પર સુધાને જોઈ એને આશ્ચર્ય થયું. સુધા બૅગેજ ક્લેઇમ્સ પાસે મળવાની હતી. સુધાના મોઢાના ભાવ પરથી એમીને લાગ્યું કે સુધા વ્યથિત હતી. એ પૂછે એ પહેલાં જ સુધાએ કહ્યું કે એના કુટુંબમાં મરણ થયું છે એટલે એને લૉસ ઍન્જલસ જવું પડશે. એમીની રહેવાની વ્યવસ્થા એણે એના મિત્રો વિવેક અને સુઝનને ત્યાં કરી છે. એમીને આ કાંઈ ઠીક ન લાગ્યું. પોતે ડૉક્ટર છે. મેડિકલ કોન્ફરન્સ માટે આવી છે. કોઈ અજાણ્યાને ત્યાં આઠ દિવસ ગાળવા કરતાં હોટેલમાં રહી શકે. સુધાનો આગ્રહ હતો કે વિવેક અને સુઝનને ત્યાં રહે. એણે કહ્યું કે એ લોકો ગાડીમાં બેઠાં છે. મળશે એટલે પરિચય થશે.

“પન્ના નાયકની વાર્તા-૧૦ (વૉટરફિલ્ટર)

વૉટરફિલ્ટર

 ‘ક્યાં જાય છે અલ્પા?’

જ્યારથી અમારા મિત્ર ભાનુભાઈએ મારા જન્માક્ષર જોઈને કહ્યું કે મારે પ્રવાસયોગ છે ત્યારથી હું જેવી તૈયાર થાઉં કે નિમિષ અચૂક પૂછે:

‘ક્યાં જાય છે, અલ્પા?’

‘ક્યાંય નહીં.’

‘તું છુપાવે છે.’ નિમિષ છાપામાંથી જ્યોતિષનું પાનું જોતાં બોલ્યો.

“પન્ના નાયકની વાર્તા-૯ (વળાંક)

વળાંક

ચાલ નિધિ, તારી બહેનપણીઓ પૂર્વા અને કેયાને બોલાવ. ગાડીમાં વાત કરજો. શૂઝ પહેરો. હું ગાડી કાઢું છું. ચાલો, ચાલો, જલદી કરો. મારે તમને શારદાઆન્ટીને ત્યાં ઉતારવાનાં છે ને છ વાગ્યે કોન્સર્ટમાં પહોંચવાનું છે. ક્યાં ગઈ કેયા? મેં કહેલું કે પાંચ વાગ્યે નીકળવાનું છે. નીકળતી વખતે જ ચોપડી લેવાનું યાદ આવે છે.

“પન્ના નાયકની વાર્તા-૮ (નિત્યક્રમ)

નિત્યક્રમ

એક દિવસ બપોરે ઑફિસથી પોસ્ટઑફિસ જતાં રસ્તામાં વીસેક ફૂટ દૂરથી ‘મેનહેટન બેગલ કાફે’ના કાચ પાસે ઊભેલી પ્રેરણાને તમે જુઓ છો. તમને લાગે છે કે કાફેમાં જવું કે નહીં એની અવઢવ પ્રેરણાને છે. ઘડીક પછી કાચમાં પ્રેરણા પોતાનું પ્રતિબિંબ જોઈ એનો સરી ગયેલો દુપટ્ટો છાતી ઉપર ગોઠવે છે એ તમે જુઓ છો. એનો દુપટ્ટો ગોઠવવાની પ્રક્રિયા તમને ગમે છે. તમે દસેક ફૂટને અંતરે છો ત્યારે પ્રેરણા અંદર જાય છે. તમે તમારું કામ પતાવવા પોસ્ટઑફિસ જાઓ છો.

“પન્ના નાયકની વાર્તા-૭ (રૂમ વિથ અ વ્યૂ )

રૂમ વિથ અ વ્યૂ 

એક દૃશ્ય કલ્પો. એક વ્યક્તિને ત્રણ પગથિયાં ચડી, હૉલ પસાર કરી ઉપર જવાનું છે. અંધારું છે. હૉલમાં કાર્પેટ છે. પગલાંનો અવાજ સંભળાતો નથી. ટપકતાં પાણી માટે બાલદીઓ મૂકી છે એ અડફેટમાં આવે છે. લિફ્ટ બંધ છે. અગિયાર માળ ચડવાના છે. ધીરે ધીરે એ વ્યક્તિ ઉપર જાય છે. ઉપર પહોંચ્યા પછી ત્યાં કોઈ જ નથી. વ્યક્તિ સાવ એકલી છે. એ વ્યક્તિ તે અનિલ. એ બારી પાસે આવે છે. નીચે અસંખ્ય ગાડીઓ પસાર થાય છે. લોકોનાં ટોળાંટોળાં છે. લાઇટ લાલમાંથી લીલી થઈ જાય છે. રસ્તો ક્રોસ થાય છે. ઉપર એ એકલો છે.

“પન્ના નાયકની વાર્તા-૬ (કોઈ એની સાથે રમત રમે છે)

કોઈ એની સાથે રમત રમે છે

કામાક્ષીએ અધખુલ્લી આંખમાંથી સીલિંગ પર ચાલતો કરોળિયો જોયો. એક વાર એણે ટેલિવિઝન નીચે નાનકડો ઉંદર જોયેલો. ઉંદર ટેલિવિઝનની સ્વિચ ઑન/ઑફ કરતો હશે? પછી ઝેરી રસાયણથી એને મારી નાંખેલો. દિવસો સુધી એ સૂઈ નહોતી શકી. કરોળિયો ચાલતો ચાલતો ટેબલલૅમ્પ સુધી આવી ગયો.

“પન્ના નાયકની વાર્તા-૫ (ક્યુટિપ)

ક્યુટિપ

શ્રેયા બાથરૂમમાં જવા ઊઠતી. મધરાતની આસપાસ એને જવું પડતું. એ લાઇટ કરતી નહીં. કામ પતાવી બાથરૂમની બારીમાંથી અચૂક બહાર જોતી. ક્યારેક પૂનમનો ચાંદ, ક્યારેક વરસતો સ્નો, ક્યારેક સૂસવતા પવનમાં ઊડતાં પાંદડાં, ક્યારેક બાજુના ઘરના ઢળેલા પડદા. એ ક્ષણેક ઊભી રહેતી.