પ્રથમ મહિલા તસ્વીર-પત્રકાર-૭

હોમાયબાનુને જવાહરલાલ નહેરૂના ફોટા પાડવાનું બહુ ગમતું, કારણ કે એમાં એમને મન ગમતી તક મળી જતી અને એ છાપાંમાં અને મેગેજીનોમાં ખૂબ જ લોકપ્રિય થતી. નહેરૂ પણ એમને ફોટા લેવાની તક આપતા.

આજની પોસ્ટમાં હોમાયબાનુએ પાડેલી નહેરૂની તસ્વીરો રજૂ કરું છુ.

આઝાદી પછીના જવાહરલાલ નહેરૂના પ્રથમ પ્રધાનમંડળની હોમાયબાનુએ લીધેલી ઐતિહાસિક તસ્વીર છે. આ તસ્વીરમાં ડાબા હાથથી  રફી અહેમદ કીડવાઇ, સરદાર બલદેવસિંગ, મૌલાના આઝાદ, જવાહરલાલ નહેરૂ, સી. રાજગોપાલાચારી (ગવર્નર જનરલ), સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ, રાજકુમારી અમૃતકૌર, જહોન મથાઈ, બાબુ જગજીવનરામ, સી. એચ. ભાભા, આર. કે. સન્મુખમ, ડો. ભીમરાવ આંબેડકર, કે. સી. નિયોગી, એન. વી. ગાડગીલ, શ્યામાપ્રસાદ મુકરજી એ ખાસ પોઝ આપ્યો છે.

ભાઈ-બહેનની આ અણમોલ તસ્વીરમાં, શ્રીમતિ વિજ્યાલક્ષ્મી પંડિત યુનોના પ્રમુખ ચુંટાયા બાદ પહેલી વાર ભારત આવ્યા ત્યારે જવાહરલાલ એમને લેવા એરપોર્ટ ઉપર ગયેલા ત્યારની આ તસ્વીર છે. બન્નેના ચહેરા ઉપરના ભાવ, અને બેકગ્રાઉન્ડમાં વાદળભર્યું આકાશ, હોમાયબાનુની ફોટોગ્રાફીની ઊંચી કલા દર્શાવે છે. ત્યારે આજની જેમ થોડીક સેકંડમાં અનેક તસ્વીરો ન લઈ શકાતી, એટલે જે એક જ શોટ મળે એ જ સચોટ હોવો જોઈએ.

નહેરૂના અંગત મહેમાન તરીકે જેકી કેનેડી ભારત આવેલા ત્યારે કોઈ કાર્યક્રમમાં જવા તૈયાર થઈ રહેલા શ્રીમતિ કેનેડીને નહેરૂ મદદ કરી રહ્યા છે. આ પણ એક દુર્લભ તસ્વીર છે. હોમાયબાનુને આ તક કેવી રીતે મળી હશે?

ચીને તિબેટ ઉપર આક્રમણ કરીને એને કબજે કરી લીધું તે અગાઉ દલાઈ લામા અને ચીનના વડાપ્રધાન ચાઉ-એન-લાઈ નહેરૂના મહેમાન બનેલા તેની આ ઐતિહાસિક તસ્વીર છે.

નહેરૂ જેના માટે ખૂબ જાણીતા હતા એવા પ્રસંગની આ તસ્વીરમાં આદીવાસીઓ નહેરૂના નિવાસ્થાન પોતાની કલા પ્રદર્શિત કરવા આવેલા ત્યારે નહેરૂ પણ એમની સાથી નૃત્યમાં જોડાઈ ગયેલા. આદીવાસી કન્યાઓ અને નહેરૂના ચહેરાઓ ઉપર જે આનંદ ઉલ્લાસ નજરે પડે છે, એ કેદ કરવાની હોમાયબાનુની ગજબની આવડત દેખાય છે.

નહેરૂની આ તસ્વીર વિશ્વભરમાં પ્રખ્યાત છે. એશિયાઈ ખેલોનું ઉદઘાટન નહેરૂએ શાંતિના પ્રતિક સફેદ કબુતરને ઉડાડીને કર્યું હતું. આ તસ્વીર વિશ્વભરના પેપર અને મેગેજીનમાં પ્રસિધ્ધ થયેલી.

આ તસ્વીરમાં હોમાયબાનુએ પોતે તો કાયદાનું ઉલ્લંગન કર્યું છે પણ દેશના વડાપ્રધાન પાસેથી પણ કાયદાનું ઉલ્લંગન કરાવ્યું છે. પાલમ હવાઈ અડ્ડાના ખાસ VIP પ્રવેશ પાસેની આ તસ્વીર છે. બીજા કોઈ તસ્વીરકારે કદાચ આવી ગુસ્તાખી કરી ન હોત.